De toekomst van bouwlogistiek

Dit artikel is ook verschenen in Bouwtotaal)

Tien jaar geleden stelden TKI Dinalog (Dutch Institute for Advanced Logistics) TNO en TLN dat de bouwlogistiek dringend een inhaalslag nodig had op het gebied van ketenregie en 4C (Cross Chain Control Center). De boodschap was duidelijk: de huidige bouwlogistiek is te versnipperd, inefficiënt en belast steden onnodig. Alleen door nauwe samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid kan de sector toekomstbestendig worden.

De huidige situatie: inefficiënt en belastend

De bouwlogistiek is verantwoordelijk voor ongeveer 20% van al het logistieke verkeer in Nederland en zelfs meer dan een derde van de stadslogistiek. Met de groeiende binnenstedelijke bouwopgave – van woningbouw tot kantoren en infrastructuur – zal dit aandeel alleen maar toenemen. Tegelijkertijd kampen steden met beperkte infrastructuur en vervoerscapaciteit. 

Klimaatdoelen, luchtkwaliteitsnormen en verkeersveiligheid staan onder druk, terwijl de noodzaak om woningen en andere voorzieningen snel te realiseren hoog is.

De inefficiëntie is opvallend: de gemiddelde beladingsgraad van transporten bedraagt slechts 60%, en veel vrachtwagens rijden leeg terug. Stadsleveringen zijn nog problematischer: een vrachtwagen die start met 60% belading, heeft bij de laatste levering soms nog maar 10% belading over. Daarbij is gemiddeld 60% van de aflevereenheden geparkeerd op de openbare weg, wat straten blokkeert en zorgt voor vertragingen. Het resultaat: hoge logistieke kosten ,overvolle wegen, hogere CO₂-uitstoot, congestie, en een steeds nijpender tekort aan gekwalificeerde chauffeurs.

Deze situatie toont duidelijk aan dat de huidige bouwlogistiek niet alleen economisch inefficiënt is, maar ook maatschappelijk en ecologisch problematisch. Er is een systemische aanpak nodig waarin efficiëntie, duurzaamheid en stedelijke leefbaarheid samenkomen.

“Gemeentes zoeken voortdurend naar mogelijkheden om de stadsdrukte en emissies te beperken. Zij vervullen een belangrijke rol door het instellen van emissievrije zones om niet alleen de luchtkwaliteit te verbeteren maar willen ook de “groene files” vermijden. Overheden eisen nu al regelmatig in hun aanbestedingen het gebruik van een Bouwhub in combinatie met pendeldiensten.  Michel Oldenburg, logistiek makelaar voor overheden.

Wat is de bouwlogistieke keten?

Bouwlogistiek omvat alle stromen van materialen, materieel en mensen die nodig zijn voor een bouwproject. In de dagelijkse logistiek gaat het om aan-en afvoer van grondstoffen, halffabricaten en bouwmaterialen van leveranciers naar bouwplaatsen. Maar het gaat ook om het transport van machines, gereedschap en personeel.

Een belangrijk knelpunt is de lage beladingsgraad en de versnipperde leveringen van materialen. De enorme binnenstedelijke bouwopgave, gecombineerd met smalle straten, beperkte parkeerruimte en druk verkeer, maakt dat de sector niet alleen inefficiënt maar ook hinderlijk is voor stedelijke leefomgeving.

De oplossing ligt in bundeling van transportstromen, waardoor elke rit maximaal wordt benut. Dit kan alleen wanneer alle logistieke bewegingen inzichtelijk zijn en gecoördineerd worden – een taak die bij uitstek geschikt is voor een Bouwhub.

De 4C-oplossing: ketenregie en control tower

Om de logistieke keten effectief te beheren is een 4C-oplossing nodig: een digitale control tower die alle activiteiten coördineert. Qonnected Logistics biedt dit via het Q-platform, dat bouwbedrijven, leveranciers, transportbedrijven en bouwlocaties koppelt.

Het Q-platform bundelt leveringen vanaf bestelling tot aflevering, op dagbasis, en integreert 13 fysieke bouwhubs. Zo ontstaat volledige transparantie en coördinatie in de bouwlogistiek.

www.qonnected-logistics.com

“Om grip te krijgen op de ketensamenwerking die noodzakelijk is voor een efficiënte bouwhub, heb je control towers nodig“ Siem van Merriënboer, senior consultant TNO bron Dialog impact story Bouwhubs)

Drie stromen: Materiaal, Materieel en Mensen

Bouwlogistiek gaat verder dan materiaaltransport. Het omvat drie stromen:

1. Materiaal

   Zoals eerder beschreven: bouwmaterialen worden gebundeld vanaf de leveranciers of fabrikanten en worden Just-in-Time geleverd via Bouwhubs, met hierdoor een maximale beladingsgraad en minimale CO₂-uitstoot. Ook gebruik van prefab componenten vermindert de vervoersstroom, waarbij bij de afbouw Hubs een rol kunnen hebben voor het maken van prefab bouwpakketten; in 2050 moet tenslotte 50% van de bouw bestaan uit prefab…

2. 
   

   

   
   

3. Materieel

   Materieel zoals kranen, machines en gereedschap kan eveneens via het platform worden geleverd en opgeslagen. Ongebruikte machines kunnen worden gedeeld of verhuurd aan andere projecten, waarbij certificaten, onderhoud en bestuurders worden beheerd. Dit maakt materieelbeheer efficiënter en de kosten lager en flexibel.

   
   

4. Mensen

   Personeel vormt een kritieke factor. Het platform faciliteert pendeldiensten voor alle personeel en planning van ontbrekende vakmensen, zoals timmerlieden, metselaars en operators, per project en periode. Zo wordt schaarste verminderd en wordt efficiëntie op de bouwplaats verhoogd.

De rol van bouwhubs

Een Bouwhub is een centrale opslag- en distributielocatie waar bouwmaterialen van verschillende leveranciers worden samengebracht en gebundeld voordat ze naar bouwlocaties worden vervoerd. Het systeem biedt meerdere voordelen:

1. Bundeling van orders

   Bouwbedrijven en onderaannemers plaatsen bestellingen per project vooraf, zodat leveringen van verschillende leveranciers gecombineerd kunnen worden. Hierdoor kunnen vrachtwagens altijd volledig worden geladen en worden ritten efficiënter gepland, bijvoorbeeld op basis van routes naar stadswijken of specifieke projecten zoals de Zuidas in Amsterdam of de Kop van Zuid in Rotterdam.

   
   

2. Opslag en flexibiliteit

   Hubs bieden tijdelijke opslag van materialen, waardoor leveranciers hun voorraden “vooruit kunnen schuiven”. Dit vermindert de noodzaak van continue transporten en maakt opslag- en transportkosten variabel. Leveranciers betalen enkel voor gebruikte m² en uren, wat financiële flexibiliteit biedt. Retourstromen kunnen opnieuw worden opgeslagen en uitgereden.

   
   

3. Maken van Bouwpakketten

Het maken van bouwpakketten maakt het transport nog efficiënter; immers leveren de leveranciers alles wat nodig is voor een bouwpakket (badkamer, keuken, enz) al aan op een Bouwhub. De Bouwhub kan dan voordat het wordt vervoerd naar de bouwlocatie al samenstellen of alles monteren of op maat maken.

1. Efficiëntie voor vervoerders

   Voor transportbedrijven betekent levering aan één hub een drastische reductie van stadsrondes en wachttijden. Zelfs als de prijs per vervoerseenheid iets daalt, levert een volledig beladen vrachtwagen meer op dan meerdere halfvolle ritten.

2. Just-in-Time levering

   Vanuit de hub worden materialen emissievrij naar bouwlocaties gebracht, precies op het moment dat ze nodig zijn en direct op de juiste plek, zelfs op verdiepingen. Bouwvakkers kunnen direct aan het werk, zonder eerst materialen te moeten verplaatsen.

3. Retourstromen

   Bouwhubs kunnen ook gebruikt worden voor het ophalen van bouwafval, wat extra transporten in de stad overbodig maakt. 

4. 
   

Onderzoek toont aan dat deze aanpak het stedelijke bouwverkeer met 73% kan reduceren. De resterende ritten kunnen volledig emissieloos plaatsvinden, wat bijdraagt aan de klimaatdoelen en stedelijke luchtkwaliteit.

“ Wij leveren zowel de control tower (het Q-platform) alsook de fysieke Bouwhubs om dit alles mogelijk te maken. Waar anderen al jaren over spreken hebben we nu gerealiseerd!  Pieter Vermeer , CEO van Qonnected Logistics BV (www.qonnected-logistics.com)

Impact op alle partijen

Het bundelen van logistieke stromen biedt voordelen voor alle betrokken partijen:

• Bouwondernemers en onderaannemers krijgen inzicht in logistieke kosten, die gemiddeld 15% van de stichtingskosten van een project vormen. Dit maakt het mogelijk om kosten te besparen, winst te verhogen en projecten nauwkeuriger te plannen. Daarnaast levert het overzicht van voorraden, afvalstromen en CO₂-rapportages praktische en duurzame voordelen op.

““Wij zijn bouwers — geen logistieke dienstverleners. Onze krachtligt op debouwplaats: daar leveren we kwaliteit, vakmanschap en resultaat. Maar als het gaat om logistiek, hebben we onvoldoende grip op de kosten en processen.

Dat moet anders. Daarom combineren we ons vakmanschap met dat van de logistiek specialist.Zij kunnen het volledige traject overnemen: van order tot en met de nauwkeurige levering op de juiste locatie, op het juiste moment. Zo kunnen wij ons volledig richten op waar we echt goed in zijn: bouwen enontwikkelen. ir  E. (Edwin) de Kuiper  •  Directievoorzitter •  Dura Vermeer Bouw Midden West BV

• Leveranciers en fabrikanten verlagen hun transport- en opslagkosten en maken hun kostenstructuur flexibeler. Opslag en voorraad worden variabel en afgestemd op daadwerkelijke vraag.

  
  

• Vervoerders hoeven niet direct hun hele vloot te elektrificeren; ze kunnen hubs gebruiken om emissieloos te leveren en tegelijkertijd hun rendement verhogen door alleen met volle ladingen te rijden.

  
  

“Als transportbedrijf staat St vd brink midden in de samenleving en zijn we ons sterk bewust van onze verantwoordelijkheid voor mens en natuur. We handelen hierin proactief en benutten kansen in samenwerking met partners om met innovatieve, veilige en duurzame oplossingen onze impact op het milieu zoveel mogelijk te beperken. In bouwlogistiek zijn wij actief en aan het groeien. Daarom begrijpen als geen ander dat verandering noodzakelijk is en pleiten wij voor samenwerking in de keten!” Alex van den Brink, Directeur van St vd Brink Transport

• Steden en gemeenten profiteren van minder congestie, lagere CO₂-uitstoot en betere leefbaarheid. Emissievrije zones zijn effectiever wanneer transport gebundeld is, waardoor “groene files” voorkomen worden.

  
  

Praktische voorbeelden

In steden zoals Amsterdam, Utrecht en Rotterdam zijn bouwhubs al in ontwikkeling. Bijvoorbeeld: in de Merwedekanaalzone in Utrecht worden materialen van meerdere leveranciers gebundeld in één hub, waardoor stadsverkeer aanzienlijk afneemt en leveringen op de bouwplaats vlotter verlopen. In Amsterdam worden hubs gebruikt voor de Zuidas en andere binnenstedelijke bouwprojecten, waardoor vrachtwagens niet meer tientallen adressen hoeven aan te doen.

Brede maatschappelijke voordelen

De impact van een goed georganiseerde bouwlogistiek gaat verder dan efficiency en kosten:

• Veiligere steden: minder geparkeerde vrachtwagens en minder opstoppingen.

• Schonere lucht: emissievrije levering van bouwmaterialen.

• Minder geluidsoverlast: ritten worden gecombineerd en beperkt tot noodzakelijke bewegingen.

• Economische winst: lagere kosten, hogere rendementen, beter overzicht van projecten en voorraden.

• Sociaal effect: betere planning van vakmensen, minder stress op bouwplaatsen en veiliger werken.

Conclusie

De bouwlogistiek is begonnen aan een fundamentele transformatie. Bundeling van leveringen via bouwhubs, ondersteunt door een digitale control tower zoals het Q-platform, maakt transport efficiënter, goedkoper, duurzamer en veiliger. Door de drie stromen – materiaal, materieel en mensen – integraal te beheren, ontstaat een compleet overzicht van alle logistieke processen op de bouwplaats.

Voor bouwbedrijven betekent dit inzicht en kostenbesparing, voor leveranciers lagere primaire kosten en flexibele opslag, voor vervoerders hogere efficiëntie en winst, en voor steden een schonere, veiliger en leefbaardere omgeving. Het is een aanpak die niet alleen economische voordelen biedt, maar ook maatschappelijke impact heeft: minder congestie, lagere emissies en betere stedelijke leefbaarheid.

Met de juiste ketenregie, samenwerking en digitale ondersteuning kan Nederland de bouwopgave van de komende decennia realiseren zonder extra druk op steden, milieu of mensen. Het is een voorbeeld van hoe logistiek, technologie en samenwerking samen kunnen zorgen voor een duurzame en toekomstbestendige bouwsector.

Voor leveranciers en fabrikanten van bouwmaterialen geeft Qonnected Logistics een aantal  sessies om interactief door te nemen wat de veranderende bouwlogistiek voor hen betekent en , vooral, waar voor hen de mogelijkheden, kansen EN kosten reducties liggen.

Opgeven kan op de website:  https://www.qonnected-logistics.com/event-list